Đặt lợi ích của dân làm trung tâm trong mọi quyết sách
Chủ trương sắp xếp lại đơn vị hành chính, tinh gọn bộ máy, xây dựng chính quyền địa phương hai cấp (cấp tỉnh và cấp xã) không chỉ là yêu cầu khách quan của công cuộc đổi mới tổ chức bộ máy nhà nước, mà còn nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của chính quyền, phục vụ tốt hơn cho người dân. Quá trình này được thực hiện theo đúng tinh thần Nghị quyết Trung ương, các nghị quyết của Quốc hội và sự chỉ đạo thống nhất của Chính phủ, trong đó xác định rõ là phải tôn trọng, lắng nghe và tạo sự đồng thuận cao từ Nhân dân.
Điểm mới nổi bật trong việc sắp xếp các đơn vị hành chính là yêu cầu bắt buộc phải lấy ý kiến người dân. Chỉ khi đa số nhân dân đồng thuận thì phương án mới được thông qua. Đây là biểu hiện cụ thể nhất cho việc thực hành phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”. Ở nhiều địa phương, chính quyền các cấp đã tổ chức đối thoại công khai, giải thích rõ chủ trương, lắng nghe ý kiến phản ánh, từ đó điều chỉnh đề án sắp xếp phù hợp với thực tiễn.
Thực tế cho thấy, tại các địa phương đã hoàn thành việc sáp nhập đơn vị hành chính trong giai đoạn 2019–2021, việc gắn bó, gần gũi giữa chính quyền với người dân được tăng cường. Bộ máy tinh gọn hơn, nhiều thủ tục được giải quyết nhanh hơn, chi phí hành chính giảm rõ rệt. Tuy nhiên, điều quan trọng hơn là niềm tin của nhân dân được củng cố khi họ thấy mình được tôn trọng và thực sự tham gia vào quá trình thay đổi của bộ máy nhà nước.
Xây dựng chính quyền phục vụ từ cơ sở
Theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua, từ ngày 1/7/2025, cả nước sẽ áp dụng mô hình chính quyền hai cấp ở tất cả các địa phương. Việc bỏ cấp chính quyền trung gian (cấp huyện, quận, thị xã…) được kỳ vọng sẽ làm cho bộ máy hành chính trở nên linh hoạt hơn, gần dân hơn và giảm được tình trạng chồng chéo, trung gian trong điều hành.
Dưới mô hình này, chính quyền cấp xã sẽ trực tiếp xử lý nhiều công việc thiết thân với người dân, từ giải quyết thủ tục hành chính, quản lý đất đai, xây dựng cơ sở hạ tầng cho đến các chính sách an sinh. Để đáp ứng yêu cầu mới, đội ngũ cán bộ cơ sở sẽ được kiện toàn, nâng cao trình độ và tinh thần trách nhiệm. Đồng thời, các thiết chế dân chủ ở cơ sở như hội đồng nhân dân, mặt trận, các đoàn thể cũng sẽ được phát huy vai trò giám sát, phản biện xã hội.
Tinh thần “lấy dân làm gốc” không chỉ thể hiện ở việc lấy ý kiến khi sắp xếp đơn vị hành chính, mà còn phải xuyên suốt trong toàn bộ quá trình tổ chức, vận hành chính quyền hai cấp. Các cơ quan hành chính cần đổi mới tư duy phục vụ, lấy sự hài lòng của người dân làm thước đo. Càng gần dân, chính quyền càng phải công khai, minh bạch, dễ tiếp cận, dễ giám sát.
Việc trao quyền nhiều hơn cho cấp xã cũng đòi hỏi sự tham gia tích cực của người dân trong quản lý nhà nước ở cơ sở. Những mô hình dân vận khéo, tổ dân phố tự quản, ban giám sát cộng đồng… cần được khuyến khích và nhân rộng, góp phần xây dựng nền hành chính dân chủ, hiện đại, hiệu quả.
Có thể thấy, cải cách bộ máy hành chính theo hướng hai cấp không chỉ nhằm giảm tầng nấc trung gian, tiết kiệm nguồn lực, mà cốt lõi là để phục vụ nhân dân tốt hơn. Khi chính quyền địa phương thực sự lắng nghe và hành động vì dân, khi người dân được tham gia vào việc tổ chức chính quyền của mình, thì mỗi quyết sách cải cách đều trở nên thiết thực và bền vững.
“Dân là gốc” – tư tưởng xuyên suốt từ Chủ tịch Hồ Chí Minh đến các chủ trương lớn hiện nay – chính là nền tảng để củng cố niềm tin xã hội, xây dựng bộ máy hành chính liêm chính, phục vụ và đồng hành cùng sự phát triển của đất nước. Trong mọi cải cách, nếu gốc có vững thì cây mới bền, được lòng dân thì nước mới mạnh./.
