Sự ra đời của báo Thanh Niên - Khai sinh báo chí cách mạng
Ngày 21/6/1925, báo Thanh Niên, cơ quan của Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội, chính thức ra số đầu tiên, đánh dấu sự ra đời của báo chí cách mạng Việt Nam. Trước đó, dù đã xuất hiện nhiều tờ báo có tính chất cách mạng, nhưng Thanh Niên do Nguyễn Ái Quốc sáng lập ở Quảng Châu, Trung Quốc, mới thực sự khai sinh một dòng báo chí hoàn toàn mới.
Ban đầu, báo Thanh Niên được xuất bản trong hoàn cảnh khó khăn, với số lượng in chỉ 100 bản, phân phối theo đường bí mật về Việt Nam để tuyên truyền đường lối cách mạng.
Báo Thanh Niên từ tờ số 01 ra ngày 21/6/1925 đến số 108 ra ngày 28/7/1929, được in bằng hai thứ tiếng Việt và Hán. Để phù hợp với giai đoạn lịch sử, Báo Thanh Niên từ số 108 ra ngày 28/7/1929 đến số 208 ra vào tháng 5- 1930 được đổi tên là: “Cơ quan của Đảng Việt Nam cách mạng Thanh niên”. Vị trí vẽ ngôi sao vàng được thay bằng hình vẽ Búa Liềm, tượng trưng cho mối liên minh Công-Nông, tiến hành cuộc cách mạng vô sản ở Việt Nam.
Từ Thanh Niên, nhiều tờ báo cách mạng khác đã ra đời như: Tạp chí Cộng sản, Dân Chúng, Tin Tức, và bộ ba Cờ Giải Phóng, Sự Thật, Nhân Dân. Trong đó, Thanh Niên là cái nôi đào tạo những nhà báo cách mạng đầu tiên của Việt Nam như các đồng chí: Trường Chinh, Hoàng Văn Thụ, Xuân Thủy...
Dòng báo chí cách mạng
Bên cạnh báo chí công khai và bí mật, Việt Nam còn phát triển một dòng báo chí độc đáo: Báo chí trong tù. Dưới sự khủng bố của thực dân Pháp, từ Lao Tù Đỏ, Bàn Góp, Người Tù Đỏ đến Hòn Cau Tuần Báo, những tờ báo này trở thành vũ khí tuyên truyền quan trọng trong tù, hun đúc tinh thần yêu nước và ý chí cách mạng của các chiến sĩ cách mạng bị giam cầm.
Những tờ báo này được viết tay, truyền nhau đọc trong điều kiện hết sức khắc nghiệt. Nội dung của báo tập trung tố cáo chế độ lao tù hà khắc, phản ánh tinh thần chiến đấu kiên cường của các tù nhân chính trị, đồng thời kêu gọi đoàn kết, đấu tranh vì nền độc lập dân tộc.
Sau Cách mạng Tháng Tám 1945, báo chí cách mạng Việt Nam bước sang giai đoạn hoàn toàn mới. Trong thời kỳ này, báo chí đóng vai trò chủ yếu trong việc tuyên truyền đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, đồng thời cổ vũ tinh thần yêu nước của nhân dân.
Tờ Cứu Quốc trở thành tờ báo lớn nhất lúc bấy giờ, cùng với Sự Thật (sau này đổi thành Nhân Dân), đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và củng cố chính quyền non trẻ. Những bài viết trên báo tập trung vào việc phản ánh đời sống nhân dân, tình hình chính trị - xã hội, và các phong trào đấu tranh chống thù trong giặc ngoài.
Trong giai đoạn kháng chiến chống thực dân Pháp (1946-1954) và đế quốc Mỹ (1954-1975), báo chí cách mạng trở thành vũ khí sắc bén trên mặt trận tư tưởng. Ở miền Bắc, báo chí được xuất bản công khai, với các tờ như: Nhân Dân, Quân Đội Nhân Dân, Tạp chí Cộng sản, góp phần tuyên truyền chủ trương, đường lối kháng chiến, phản ánh tinh thần chiến đấu của quân và dân ta.
Ở miền Nam, báo chí cách mạng hoạt động trong điều kiện bí mật. Những tờ báo như Giải Phóng, Cờ Giải Phóng ra đời để truyền tải thông tin cách mạng, vạch trần tội ác của Mỹ - ngụy và kêu gọi nhân dân nổi dậy đấu tranh. Nhiều nhà báo đã hy sinh trên chiến trường để bảo vệ nguồn tin, góp phần làm nên thắng lợi của cuộc kháng chiến.
Vai trò của báo chí cách mạng Việt Nam hôm nay
Sau Đại hội VI của Đảng năm 1986, báo chí Việt Nam chứng kiến một bước phát triển mạnh mẽ cả về số lượng và chất lượng. Từ chỗ chỉ có một số cơ quan báo chí phục vụ mục tiêu tuyên truyền, báo chí Việt Nam đã đa dạng hóa về nội dung và hình thức, phản ánh đầy đủ các lĩnh vực đời sống xã hội.
Ngày nay, báo chí cách mạng Việt Nam tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong việc định hướng dư luận xã hội, tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước, đồng thời phản ánh trung thực đời sống nhân dân. Báo chí không chỉ là công cụ tuyên truyền mà còn là diễn đàn để người dân thể hiện ý kiến, đóng góp xây dựng đất nước.
Báo chí cách mạng Việt Nam đã trải qua gần một thế kỷ hình thành và phát triển, gắn liền với những chặng đường lịch sử hào hùng của dân tộc. Từ những tờ báo bí mật trong phong trào đấu tranh giành độc lập đến nền báo chí hiện đại trong kỷ nguyên số, báo chí cách mạng Việt Nam luôn giữ vững sứ mệnh của mình, là cơ quan ngôn luận của Đảng, Nhà nước, tổ chức xã hội và là diễn đàn của Nhân dân./.
