Theo kết quả điều tra tình hình sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành do Quỹ phòng chống tác hại của thuốc lá triển khai, tình hình hút thuốc lá thụ động tại nhà và các địa điểm công cộng hiện nay có giảm so với kết quả điều tra năm 2010 nhưng vẫn có tới 53,5% người không hút thuốc (tương đương 28,5 triệu người) bị phơi nhiễm với khói thuốc lá tại gia đình; có 36,8% người không hút thuốc (tương đương 5,9 triệu người) làm việc tại các khu vực trong nhà bị phơi nhiễm với khói thuốc lá tại nơi làm việc. Có 18,5% người không hút thuốc (tương đương 1,4 triệu người) bị phơi nhiễm với khói thuốc lá trên phương tiện giao thông công cộng và 16% người không hút thuốc (tương đương 2,8 triệu người) bị phơi nhiễm với khói thuốc lá tại trường học. Theo kết quả điều tra các năm 2020, 2022, 2023 thì tỉ lệ hút thuốc lá thụ động trong những năm gần đây có giảm so với năm 2010 và năm 2015 nhưng hiện vẫn còn cao, đặc biệt là tại quán ăn, nhà hàng, quán bar, quán cà phê giải khát.
Theo kết quả điều tra thực trạng sử dụng thuốc lá tỉnh Bắc Kạn năm 2020. Tỷ lệ hút thuốc lá chủ động của người trên 15 tuổi là 18,8%. Trong đó, tỷ lệ nam giới hút thuốc là 37,6%, và 0,3% ở nữ giới, thấp hơn so với tỷ lệ chung trên toàn quốc theo kết quả khảo sát năm 2020 tại 34 tỉnh, thành phố (tỉ lệ chung là 21,7%, nam là 42,3% và nữ là 1,7%). Năm 2024 tỷ lệ hút thuốc lá ở mức trung bình của cả hai giới là 23,3%. Không hút thuốc lá chiếm 76,7%.
Bác sĩ Mã Thị Quế, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Bắc Kạn cho biết: “Mặc dù Luật PCTHTL quy định rất rõ cấm hút thuốc lá khu vực trong nhà của các nhà hàng, quán ăn nhưng trên thực tế tại tỉnh Bắc Kạn việc triển khai luật PCTHTL tại các nhà hàng rất khó khăn, hành vi hút thuốc lá rất phổ biến tại các nhà hàng, quán ăn, nơi cung cấp dịch vụ ăn uống, đặc biệt là các quán nhỏ. Là nơi ăn uống, thư giãn làm dịch vụ nên chủ yếu phụ thuộc vào ý thức của khách hàng. Kết quả điều tra nghiên cứu cho thấy tỷ lệ rất cao người nhận thấy dấu hiệu hút thuốc lá khi đến quán bar là 81,8%, cà phê là 54,5%, các nhà hàng quán ăn là 70,3%.
Mặc dù các cơ sở kinh doanh nhà hàng ăn uống treo biển “cấm hút thuốc lá” nhưng không yêu cầu người vi phạm chấm dứt việc hút thuốc lá. Tỷ lệ khách hàng vừa ăn uống vừa hút thuốc vẫn còn khá nhiều, tâm lý nhà hàng nhắc nhở làm phiền khách hàng, hay nhắc nhở không khéo léo sẽ mất khách… làm cho tình trạng hút thuốc lá tại nơi này vẫn ngang nhiên tiếp diễn.
Luật PCTHTL quy định khách sạn phải có khu vực dành riêng cho người hút thuốc lá. Tuy nhiên kết quả nghiên cứu cho thấy không có khách sạn có khu vực dành riêng cho người hút thuốc lá theo đúng quy định. Tỷ lệ khá cao người nhận thấy dấu hiệu hút thuốc lá khi đến khách sạn 40%. Như vậy trong thời gian tới cần có các giải pháp hiệu quả và nghiêm hơn nữa trong việc thực thi Luật PCTHTL.
Để công tác phòng chống tác hại của thuốc lá đạt hiệu quả như mong đợi, ngành Y tế kiến nghị UBND tỉnh tiếp tục chỉ đạo các huyện, thành phố, đơn vị có liên quan theo chức năng, nhiệm vụ tăng cường tuyên truyền, phát hiện, xử lý nghiêm việc mua, bán thuốc lá, thuốc lá điện tử cho học sinh theo quy định của pháp luật và các trường hợp vi phạm các quy định của luật phòng, chống tác hại thuốc lá tại cơ quan đơn vị nhà nước và nơi công cộng. Kiện toàn Ban chỉ đạo PCTHTL các cấp, các ngành, thành lập đội thanh tra liên ngành thực hiện thanh, kiểm tra hoạt động PCTHTL tại các đơn vị.
Lãnh đạo các đơn vị thực hiện nghiêm các quy định của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá. Đưa các nội dung phòng, chống tác hại của thuốc lá vào kế hoạch hoạt động hằng năm; đưa quy định không hút thuốc lá tại nơi làm việc vào nội quy, quy chế, tiêu chuẩn xét danh hiệu thi đua, khen thưởng của cán bộ, công chức, viên chức và người lao động; đẩy mạnh phong trào xây dựng cơ quan không khói thuốc lá, ký cam kết giữa cơ quan, đơn vị với cán bộ, công chức, viên chức và người lao động về thực hiện nghiêm quy định. Đề ra quy định cụ thể về việc hạn chế hoặc không hút thuốc lá trong đám tiệc và lễ hội trên địa bàn dân cư; bổ sung, bố trí biển báo cấm hút thuốc lá tại các khu vực có quy định cấm. Các lực lượng chức năng như Công an, Quản lý thị trường, Thanh tra Y tế tăng cường kiểm tra, xử lý các vi phạm Luật PCTHTL, đặc biệt tại những nơi công cộng, như bệnh viện, nhà hàng, quán bar. Những giải pháp đó được thực thi hiệu quả sẽ góp phần làm trong sạch môi trường sống của cộng đồng khi không còn xuất hiện khói thuốc lá từ người hút./.
