Xây dựng mô hình liên kết chặt chẽ
Từ năm 2022 đến nay, trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn đã và đang thực hiện gần 660 dự án hỗ trợ phát triển sản xuất, trong đó Dự án hỗ trợ phát triển sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị hơn 90 dự án; Dự án hỗ trợ phát triển sản xuất cộng đồng hơn 560 dự án.
Nguồn vốn được thực hiện chủ yếu từ 03 Chương trình MTQG (gồm Chương trình MTQG phát triển kinh tế, xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững; Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới). Giai đoạn 2022-2023 đã thực hiện giải ngân 119.552 triệu đồng/181.899 triệu đồng, đạt 65,7% kế hoạch; năm 2024 tổng kinh phí đã giải ngân 151.985 triệu đồng/200.524 triệu đồng, đạt 75,7% vốn giao.
Toàn tỉnh có 72 hợp tác xã/92 dự án thực hiện sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị gắn với tiêu thụ sản phẩm tập trung vào các sản phẩm chủ lực của địa phương gồm các cây trồng và vật nuôi như quế, hoa cúc, cây nghệ, dong riềng, chăn nuôi cá, chăn nuôi trâu, bò, lợn, gà sinh sản…
Mục tiêu của các dự án là phát huy tiềm năng, lợi thế của từng vùng, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, hình thành chuỗi giá trị từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm, tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân.
Quá trình triển khai đã có gần 4.450 hộ tham gia (gồm trên 1.890 hộ nghèo; gần 840 hộ cận nghèo; gần 100 hộ mới thoát nghèo; hộ khác hơn 1.600 hộ).
Theo đánh giá của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn: Thông qua các dự án hỗ trợ phát triển sản xuất được triển khai đã giúp người dân thay đổi nhận thức, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, áp dụng tiến bộ kỹ thuật, mở rộng quy mô sản xuất hàng hóa và ký kết hợp đồng tiêu thụ sản phẩm với các công ty, doanh nghiệp, siêu thị lớn tại Hà Nội và nhiều tỉnh thành trên cả nước. Nhờ vậy, đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân từng bước được nâng lên, góp phần tăng thu nhập, tạo công ăn việc làm cho lao động nông thôn, xóa đói giảm nghèo tại các địa phương.
Một số dự án phát huy hiệu quả tốt như: Dự án liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm khoai tây của HTX Bình Minh, xã Trần Phú và các xã lân cận; Dự án liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm dong riềng của HTX Tài Hoan, xã Côn Minh (Na Rì). Dự án liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm Hoa Cúc của HTX Dương Quang, TP Bắc Kạn. Dự án liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm khoai tây Marabel của HTX Nam Cường (Chợ Đồn). Dự án liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm bò vàng sinh sản của HTX Nghiên Loan (Pác Nặm).
Giải quyết khó khăn, vướng mắc
Quá trình triển khai thực hiện các Dự án hỗ trợ phát triển sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị gắn với tiêu thụ sản phẩm mặc dù đã đạt được những kết quả tích cực, tuy nhiên vẫn còn có những khó khăn, vướng mắc được cơ quan chức năng và chính quyền địa phương chỉ ra, đó là: Vẫn còn một số ít dự án khi triển khai thực hiện đơn vị chủ trì liên kết còn chủ quan, thiếu kinh nghiệm, chưa thực hiện đúng theo các nội dung văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của cấp có thẩm quyền, do nhận thức chưa đúng đắn dẫn đến có dự án thực hiện chưa đúng quy trình, quy định và bị cơ quan chức năng khởi tố để điều tra.
Ngoài ra, do ảnh hưởng tình hình dịch bệnh (dịch tả lợn châu Phi, bệnh viêm da nổi cục trên trâu bò), thời tiết thiên tai bất lợi mưa bão… cũng gây ảnh hưởng đến tiến độ triển khai thực hiện các dự án hỗ trợ phát triển sản xuất trong lĩnh vực chăn nuôi, trồng trọt. Một số dự án phải dừng thực hiện, hoặc chuyển sang thực hiện các dự án khác do đó phải rà soát lấy nhu cầu của người dân qua nhiều lần, nhiều bước thực hiện nên tiến độ triển khai thực hiện ở một số địa phương còn chậm.
Việc huy động vốn đối ứng còn gặp khó khăn đối với các hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo, hộ sinh sống trên địa bàn đặc biệt khó khăn khi thực hiện dự án. Một số dự án hỗ trợ phát triển sản xuất được giao cho UBND cấp xã làm chủ đầu tư triển khai còn chậm, gặp khó khăn. Do năng lực xây dựng dự án của các chủ trì liên kết, các cộng đồng dân cư còn hạn chế. Việc áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất chưa đạt được như mong muốn dẫn đến chất lượng sản phẩm còn hạn chế, tính cạnh tranh trên thị trường chưa cao.
Bài học kinh nghiệm và giải pháp đặt ra
Theo đồng chí Nông Quang Nhất, Phó Chủ tịch UBND tỉnh cho biết: Qua thực tế triển khai và thông qua công tác kiểm tra, giám sát tại các địa phương thực hiện dự án hỗ trợ phát triển sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị gắn với tiêu thụ sản phẩm, nhìn chung các dự án đã được tổ chức triển khai thực hiện tương đối tốt, các chủ trì liên kết, tổ nhóm cộng đồng đã tổ chức triển khai thực hiện dự án cơ bản theo đúng các nội dung hỗ trợ và quyết định phê duyệt dự án của cấp có thẩm quyền.
Từ những hạn chế, khó khăn, vướng mắc đã được chỉ ra trong thời gian tới tỉnh sẽ tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo các đơn vị, địa phương, ngành chuyên môn thực hiện đúng quy trình, đúng đối tượng, đúng quy định của pháp luật để tránh những trường hợp vi phạm pháp luật, đáng tiếc xảy ra.
Tuyên truyền, hướng dẫn người dân, các chủ trì liên kết, tổ nhóm cộng đồng tổ chức triển khai thực hiện các dự án đảm bảo theo đúng các quy định, hướng dẫn; tiếp tục duy trì và tự mở rộng triển khai thực hiện các nội dung của dự án sau khi được Nhà nước hỗ trợ phải phát huy được hiệu quả nguồn vốn đã đầu tư, từ đó duy trì và nhân rộng những mô hình mang lại hiệu quả kinh tế cao, phát huy tốt tiềm năng thế mạnh.
Hỗ trợ các doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân tham gia thực hiện các dự án hỗ trợ phát triển sản xuất để tạo ra các sản phẩm có thương hiệu và nâng cao giá trị sản phẩm trên thị trường, từng bước nâng cao hiệu quả tổ chức sản xuất trong nông nghiệp, nông thôn, góp phần quan trọng thực hiện tái cơ cấu sản xuất nông nghiệp, nâng cao thu nhập và xây dựng nông thôn mới ở các địa phương.
Chỉ đạo các địa phương thực hiện có chất lượng việc thẩm định, phê duyệt các dự án hỗ trợ phát triển sản xuất bảo đảm tổ chức triển khai thực hiện theo đúng mùa vụ và đúng các quy định hiện hành. Tăng cường, đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát việc triển khai thực hiện các dự án hỗ trợ phát triển sản xuất trên địa bàn. Kịp thời hướng dẫn, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện...
Với những giải pháp đồng bộ đang được triển khai, Bắc Kạn kỳ vọng các dự án hỗ trợ sản xuất theo chuỗi giá trị sẽ tiếp tục phát huy hiệu quả, nâng cao thu nhập cho người dân, đóng góp tích cực vào mục tiêu phát triển bền vững của tỉnh./.
