Hồ chứa quặng đuôi (hồ 1) bị vỡ bờ đập chắn thuộc thôn Hợp Tiến, xã Bản Thi có quy mô thể tích thiết kế 460.000m3. Tại thời điểm tháng 01/2024 theo báo cáo của doanh nghiệp, hồ 1 đã chứa lượng quặng đuôi là 395.204m3. Đơn vị quản lý, sử dụng hồ chứa là Chi nhánh Kim loại màu Bắc Kạn trực thuộc Công ty Cổ phần Kim loại màu Thái Nguyên VIMICO. Trong quá trình khai thác, chế biến khoáng sản tại mỏ kẽm chì Chợ Điền, doanh nghiệp xây dựng, vận hành các hồ chứa quặng đuôi, trong đó hồ xảy ra sự cố sạt lở là hồ 1.
Do ảnh hưởng từ bão số 3, mưa kéo dài liên tục từ ngày 07 đến 09/9/2024 đã làm bờ đập hồ chứa quặng đuôi hồ 1 bị vỡ. Khối lượng bùn thải quặng đuôi chảy, trôi ra ngoài môi trường khoảng từ 1.000 - 1.500m3 (theo doanh nghiệp báo cáo). Lượng bùn thải quặng đuôi chảy ra làm ngập, sạt lở tuyến đường từ thôn Bản Nhượng đến Xưởng tuyển nổi và một phần chảy ra suối Bản Nhượng, xã Bản Thi, (ảnh hưởng đến 02 xã Bản Thi và Yên Thịnh) và chảy sang địa phận tỉnh Tuyên Quang (ảnh hưởng 03 xã).
Sau khi xảy ra sự cố sạt lở, doanh nghiệp đã dừng hoạt động sản xuất để tập trung lực lượng thực hiện công tác khắc phục sự cố. Huy động máy móc, phương tiện và lực lượng công nhân tại chỗ đóng bao đất để đắp lên các khu vực mặt đập bị sạt lở; chuẩn bị các cọc tre và thực hiện công tác chuẩn bị kè rọ đá tại các vị trí sạt lở; phân luồng dòng nước ở khu vực thượng nguồn để giảm dòng chảy tập trung... Đến nay đã cơ bản ngăn chặn không để thải quặng đuôi từ hồ thải chảy ra môi trường.
Theo báo cáo của UBND huyện Chợ Đồn, sơ bộ thiệt hại của người dân về tài sản, hoa màu để tổ chức chi trả, đền bù là khoảng 132 hộ bị ảnh hưởng, ước thiệt hại khoảng 5,4 tỷ đồng (chưa bao gồm các hộ dân thuộc tỉnh Tuyên Quang bị ảnh hưởng).
Ngay sau khi xảy ra sự cố, UBND tỉnh đã chỉ đạo các cơ quan chuyên môn kiểm tra, thăm nắm tình hình sự cố; chỉ đạo Sở Công thương chủ trì phối hợp với các đơn vị liên quan kiểm tra, tiếp cận khu vực bị vỡ thân đập hồ thải quặng đuôi số 1; chỉ đạo các cơ quan chuyên môn theo chức năng, nhiệm vụ được giao thường xuyên, chủ động rà soát thực hiện các công việc cần thiết để chủ trì hoặc phối hợp với địa phương, doanh nghiệp khắc phục sự cố sạt lở hồ chứa quặng đuôi.
Đồng thời, UBND tỉnh Bắc Kạn đã chỉ đạo doanh nghiệp khẩn trương huy động nhân lực, phương tiện, vật tư khắc phục ngay vị trí thân đập bị vỡ, khoanh vùng nguồn chất thải, không để chất thải tiếp tục chảy ra ngoài hồ chứa xuống sông, suối và tiến hành dọn dẹp bùn thải đã chảy trôi ra ngoài, có phương án chi trả các thiệt hại của người dân do ảnh hưởng của sự cố sạt lở và chi phí tổ chức khắc phục ứng phó sự cố môi trường, phục hồi môi trường theo quy định. Yêu cầu doanh nghiệp dừng mọi hoạt động sản xuất của Xưởng tuyển cho đến khi khắc phục xong các hạng mục công trình bảo vệ môi trường đảm bảo xử lý toàn bộ chất thải của Xưởng tuyển.
Căn cứ tình hình trên, ngày 19/9/2024, Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Kạn ban hành Văn bản số 6707/UBND-GTCGXD về việc báo cáo sự cố sạt lở công trình bờ đập hồ chứa quặng đuôi mỏ kẽm, chì Chợ Điền, xã Bản Thi, huyện Chợ Đồn gửi Bộ Công thương. Trong đó đề nghị Bộ xem xét phối hợp chỉ đạo giải quyết sự cố, cử chuyên gia hỗ trợ hoặc giới thiệu đơn vị tư vấn kiểm định có kinh nghiệm, năng lực để thực hiện giám định chất lượng công trình phục vụ đánh giá nguyên nhân sự cố và đưa ra giải pháp khắc phục đối với sự cố sạt lở hồ chứa quặng đuôi mỏ kẽm chì Chợ Điền./.
