PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội nhấn mạnh như trên trong cuộc trao đổi với phóng viên Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam xung quanh vụ việc bạo hành trẻ em tại Mái ấm Hoa Hồng (TP Hồ Chí Minh) gây xôn xao dư luận những ngày qua.
Phóng viên (PV): Qua vụ việc ngược đãi, bạo hành trẻ em tại Mái ấm Hoa Hồng (thành phố Hồ Chí Minh) gây xôn xao dư luận những ngày qua, ông có nhận định gì về những lỗ hổng trong hệ thống pháp lý hiện tại liên quan đến bảo vệ trẻ em?
PGS.TS Bùi Hoài Sơn: Tôi thấy, trong nhiều năm vừa qua, cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội, chăm lo đến đời sống văn hóa, chúng ta đã có nhiều hành động tốt để chăm sóc cho trẻ em. Trẻ em hôm nay thực sự đã được hưởng nhiều thành quả từ sự phát triển chung của đất nước. Tuy nhiên, vụ việc tại Mái ấm Hoa Hồng đã cho thấy một số khoảng trống pháp lý về bảo vệ trẻ em, đặc biệt tại các cơ sở bảo trợ xã hội.
Hiện tại, dường như việc giám sát các cơ sở bảo trợ xã hội vẫn còn chưa tốt. Các cuộc thanh tra định kỳ, vốn dĩ được thiết lập để đảm bảo an toàn cho các em, lại trở nên không đủ. Sự thiếu hụt về kiểm tra đột xuất và giám sát liên tục đã tạo ra những kẽ hở để hành vi bạo hành có thể diễn ra và chỉ được phơi bày khi mọi chuyện đã quá muộn. Điều đó không chỉ khiến trẻ em chịu tổn thương mà còn làm dấy lên câu hỏi: Chúng ta đã làm đủ để bảo vệ các em chưa?
Chúng ta cũng không thể làm ngơ trước thực tế rằng, dù đã có nhiều sự việc tương tự và đã có những chế tài xử phạt nhưng dường như hình phạt pháp lý dành cho những kẻ bạo hành trẻ em vẫn còn quá nhẹ. Sự tha thứ quá dễ dàng không chỉ làm tổn thương thêm nhiều đứa trẻ mà còn làm giảm đi giá trị của sự công lý mà chúng ta luôn theo đuổi.
Nếu chúng ta thực sự muốn thay đổi, không muốn lặp lại những vụ việc đau lòng như tại Mái ấm Hoa Hồng, thì hệ thống pháp lý cần phải có những quy định mạnh mẽ hơn. Hãy nghĩ đến một thế giới nơi mà việc giám sát không bao giờ buông lỏng, nơi mà mỗi hành vi bạo hành đều bị phát hiện ngay tức khắc. Hãy nghĩ đến những biện pháp nghiêm khắc hơn, những quy định rõ ràng hơn về hình phạt dành cho kẻ vi phạm, thì có lẽ có thể sẽ không một đứa trẻ nào phải chịu đựng nỗi đau không đáng có.
Và trên hết, chúng ta cần xây dựng một cộng đồng mà mỗi người làm việc tại các cơ sở bảo trợ trẻ em đều được đào tạo bằng tình yêu thương và trách nhiệm. Chỉ khi mỗi người, mỗi trái tim thực sự thấu hiểu và biết bảo vệ trẻ em mới có thể ngăn chặn được những nỗi đau không đáng có. Bởi vì, bảo vệ trẻ em không chỉ là một nhiệm vụ pháp lý mà còn là sự thể hiện cao nhất của lòng nhân ái và tình yêu đối với tương lai của chúng ta.
PV: Thưa ông, vụ việc cũng làm dấy lên sự phẫn nộ trong dư luận về những hoạt động từ thiện biến tướng, làm xói mòn niềm tin của cộng đồng vào các hoạt động từ thiện chân chính. Xin ông cho biết quan điểm về vấn đề này?
PGS.TS Bùi Hoài Sơn: Vụ việc tại Mái ấm Hoa Hồng một lần nữa chứng minh sự nguy hiểm của các hoạt động từ thiện bị biến tướng, nơi lòng tốt của xã hội bị lợi dụng dưới vỏ bọc từ thiện. Thay vì mang đến sự an toàn và hy vọng cho trẻ em, những tổ chức như vậy lại trở thành nơi diễn ra các hành vi bạo lực và xâm hại. Điều này không chỉ vi phạm pháp luật mà còn làm xói mòn niềm tin của cộng đồng vào các hoạt động từ thiện chân chính.
Tôi thấy, sự phẫn nộ của dư luận là hoàn toàn hợp lý. Người dân mong muốn các tổ chức từ thiện phải mang lại giá trị thực sự cho xã hội, đặc biệt khi đối tượng được giúp đỡ là những trẻ em yếu thế và dễ tổn thương. Việc lợi dụng danh nghĩa từ thiện để thực hiện các hành vi bạo lực là một tội ác không thể tha thứ.
Vì thế, việc giám sát chặt chẽ các tổ chức từ thiện là cấp bách hơn bao giờ hết. Chính phủ và các cơ quan chức năng cần thiết lập một cơ chế kiểm tra nghiêm ngặt, không chỉ đối với các tổ chức mới thành lập mà còn với những tổ chức đã hoạt động lâu năm. Xã hội cần đảm bảo rằng mọi khoản quyên góp và hoạt động từ thiện đều minh bạch và hướng đến những giá trị tích cực.
Từ thiện không chỉ là hành động mà còn là cam kết đạo đức. Những người tham gia từ thiện cần nhận thức rằng trách nhiệm của họ không chỉ là trao tặng vật chất, mà còn là bảo vệ và nuôi dưỡng các giá trị nhân đạo sâu sắc. Khi lòng tin bị tổn thương, không chỉ các tổ chức từ thiện biến tướng bị lên án mà còn tạo ra tâm lý hoài nghi, làm khó khăn cho những tổ chức từ thiện thực sự đang làm việc vì lợi ích cộng đồng.
PV: Vậy theo ông, cần phải làm gì để ngăn chặn những biến tướng, đưa hoạt động từ thiện về với giá trị đích thực?
PGS.TS Bùi Hoài Sơn: Tôi cho rằng, để ngăn chặn những biến tướng từ thiện và bảo vệ tốt nhất quyền lợi của trẻ em, chắc chắn chúng ta cần có những biện pháp quyết liệt hơn.
Trước hết, minh bạch tài chính là yếu tố hàng đầu. Các tổ chức từ thiện phải công khai rõ ràng các khoản thu, chi, đồng thời chịu sự kiểm tra và giám sát của các cơ quan độc lập. Cần thiết lập hệ thống báo cáo tài chính bắt buộc định kỳ, có kiểm toán từ bên thứ ba để đảm bảo rằng các nguồn quỹ được sử dụng đúng mục đích và minh bạch. Điều này không chỉ tạo niềm tin cho cộng đồng mà còn là cơ sở để bảo vệ quyền lợi cho các đối tượng yếu thế, đặc biệt là trẻ em.
Ngoài ra, cần thiết lập tiêu chuẩn chất lượng cho các cơ sở bảo trợ và đảm bảo rằng mọi cơ sở từ thiện có liên quan đến trẻ em phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về điều kiện vật chất, nhân sự và quản lý. Các quy định này cần phải được kiểm tra thường xuyên và kỹ lưỡng để tránh những hành vi lạm dụng, bạo hành.
Quyền giám sát của cộng đồng cũng cần được khuyến khích, với việc thành lập các kênh phản ánh công khai để cộng đồng có thể dễ dàng báo cáo các sai phạm tại các tổ chức từ thiện. Khi có thông tin về những hành vi sai trái, các cơ quan chức năng cần có cơ chế phản hồi nhanh chóng và xử lý nghiêm minh.
Đặc biệt, cần xây dựng khung pháp lý cụ thể hơn về hoạt động của các tổ chức từ thiện, đảm bảo rằng mọi hoạt động từ thiện liên quan đến trẻ em đều tuân thủ luật pháp và không lợi dụng lòng nhân ái để trục lợi. Việc áp dụng các hình thức xử phạt mạnh mẽ đối với các cá nhân và tổ chức vi phạm sẽ góp phần ngăn chặn những hành vi đội lốt từ thiện, đảm bảo rằng tất cả các tổ chức đều có trách nhiệm với cộng đồng.
PV: Từ vụ việc tại Mái ấm Hoa Hồng, cần chú trọng thực hiện những giải pháp gì để giảm thiểu tối đa những vụ việc tương tự, thưa ông?
PGS.TS Bùi Hoài Sơn: Bảo vệ trẻ em là một nhiệm vụ thiêng liêng và cấp bách nhất trong xã hội hiện đại. Mỗi đứa trẻ chính là hạt giống của tương lai, và cách chúng ta chăm sóc, yêu thương, và bảo vệ các em sẽ quyết định thế giới ngày mai. Trẻ em không chỉ cần một mái ấm, thức ăn, hay giáo dục; quan trọng hơn, các em cần một môi trường an toàn, không có bạo lực, nơi các em có thể phát triển toàn diện về thể chất, tinh thần và ước mơ.
Trong một xã hội còn nhiều phức tạp và đôi khi khắc nghiệt, những vụ việc đau lòng như bạo hành tại Mái ấm Hoa Hồng nhắc nhở chúng ta về những lỗ hổng trong hệ thống bảo vệ trẻ em. Mỗi lần chúng ta lơ là hay thiếu sót trong giám sát có thể gây ra tổn thương không gì có thể bù đắp cho trẻ em. Tuy nhiên, hơn cả những câu chuyện đau thương, đó là một lời kêu gọi khẩn thiết từ lòng nhân ái: chúng ta, từ từng cá nhân, tổ chức đến cơ quan nhà nước, phải đoàn kết để đảm bảo rằng mọi trẻ em đều được sống trong sự bao bọc và bảo vệ tốt nhất.
Từ vụ việc tại Mái ấm Hoa Hồng, chúng ta thấy rõ rằng bảo vệ trẻ em không chỉ là trách nhiệm trên giấy tờ mà cần phải được thực hiện bằng những hành động cụ thể và có hệ thống. Để đảm bảo mỗi đứa trẻ được an toàn và phát triển trong môi trường lành mạnh, chúng ta cần xây dựng một hệ thống giám sát hiệu quả. Điều này không chỉ bao gồm các đợt kiểm tra định kỳ mà còn việc ứng dụng công nghệ hiện đại, như camera giám sát, để theo dõi và phát hiện sớm bất kỳ hành vi bạo hành nào, từ đó tạo ra sự an toàn và yên tâm cho các em.
Những người trực tiếp chăm sóc trẻ em cần được trang bị kiến thức và kỹ năng chuyên môn. Điều này không chỉ là tình thương mà còn là hiểu biết về tâm lý và cách xử lý các tình huống khẩn cấp. Khi những người làm công việc bảo mẫu được đào tạo bài bản, mỗi hành động của họ không chỉ mang đến sự chăm sóc mà còn là niềm hy vọng cho sự phát triển của từng đứa trẻ.
Ngoài các cơ sở bảo trợ, toàn xã hội từ gia đình đến cộng đồng đều có vai trò trong việc bảo vệ trẻ em. Sự nhận thức đúng đắn về quyền trẻ em và cách phòng ngừa, xử lý các tình huống xấu sẽ tạo ra những thay đổi tích cực, giúp ngăn chặn các sự việc đáng tiếc như vụ việc vừa qua.
Chúng ta cũng cần có chính sách pháp lý và thực thi pháp luật cứng rắn và rõ ràng hơn. Mỗi hành vi xâm phạm quyền trẻ em cần được xử lý nghiêm khắc để gửi đi thông điệp rằng trẻ em là tài sản quý giá nhất của xã hội. Khi chúng ta cùng nhau đặt trẻ em lên hàng đầu, không chỉ trong lời nói mà cả trong hành động, chúng ta sẽ xây dựng một tương lai tươi sáng, nơi không còn bóng tối đe dọa những tâm hồn non nớt. Bảo vệ trẻ em chính là gieo mầm cho tương lai, và mỗi giải pháp hôm nay, dù nhỏ bé, đều là bước tiến quan trọng hướng tới một xã hội tốt đẹp hơn.
PV: Xin cảm ơn ông!
Kim Thanh (thực hiện)
