Chuyện cây dong riềng ở Côn Minh
Năm 2024, thôn Bản Cào, xã Côn Minh trồng được hơn 3ha cây dong riềng, tăng 1ha so với năm trước. Lúc cao điểm, toàn thôn trồng đến hơn 10ha, diện tích sụt giảm mạnh qua từng năm, chỉ đến năm nay mới có xu hướng hồi phục nhưng vẫn chưa đạt kế hoạch đề ra.
Trưởng thôn Bản Cào, bà Lộc Thị Thuyết cho biết: “Dong riềng là cây trồng cần nhiều phân bón, nếu không được cải tạo thường xuyên đất sẽ thoái hóa, năng suất cây trồng giảm mạnh. Không có đất trồng mới, trong khi sâu bệnh gây hại nhiều khiến cho một số hộ dân phải từ bỏ loại cây trồng này dù nó cho hiệu quả kinh tế cao hơn nhiều loại cây khác”.
Côn Minh được coi là “thủ phủ” trồng dong riềng và sản xuất miến dong của huyện Na Rì, vào lúc cao điểm diện tích cây trồng này lên đến hơn 100ha. Nhưng sau đó, giá dong riềng giảm sâu chỉ còn 500 – 700 đồng/kg nên người dân nản, chuyển sang loại cây trồng khác. Năm 2023, diện tích dong riềng của Côn Minh là 23ha, năm 2024 tăng lên 34ha, là số ít địa phương mở rộng được diện tích loại cây trồng này nhưng cũng chỉ đạt gần 70% kế hoạch đề ra.
Nói về nguyên nhân, Chủ tịch UBND xã Côn Minh, ông Sằm Văn Thường cho biết: “Một phần diện tích dong riềng của xã trồng vào rừng xen kẽ, hiện cây lớn khép tán không trồng được nữa. Nguyên nhân khác là thiếu nhân lực do nhiều thanh niên đi làm công ty nên nhiều hộ gia đình thu hẹp diện tích. Sâu bệnh gây hại cũng khiến nhiều hộ không mặn mà. Giá thu dong riềng tăng từ cuối vụ thu hoạch năm 2023, khi ấy bà con cơ bản bán xong củ dong, không kịp để giống cho năm sau nên diện tích không tăng mạnh như kỳ vọng”.
Bà Hoàng Thị Thu Nguyệt, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Na Rì lý giải: Nhiều diện tích cây dong riềng trồng ở vườn đồi, sản lượng mỗi héc–ta rất lớn, khoảng 80 tấn, nên việc thu hoạch, vận chuyển nông sản mất nhiều thời gian, công sức. Trong khi đó, thanh niên thường đi làm ở các công ty nên thiếu nhân lực lao động nông thôn, là trở ngại khiến các địa phương khó tăng diện tích cây dong riềng.
Năm 2021, diện tích dong riềng toàn huyện Na Rì là 259ha, năm 2022 giảm còn 243ha, năm 2023 con số này chỉ còn 176ha. Trong khi mục tiêu Nghị quyết số 15-NQ/HU ngày 15/10/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ huyện về phát triển nông, lâm nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa tập trung, mở rộng liên kết giai đoạn 2021 – 2025 đặt ra là trồng 300ha cây dong riềng/năm.
Tiếp thêm động lực cho người trồng dong riềng
Năm 2024, diện tích cây trồng chủ lực này của toàn huyện là 195ha (tăng gần 20ha so với năm 2023) mang lại niềm vui cho các cơ sở chế biến miến dong và tạo sinh kế bền vững cho người dân. Giá bán củ dong riềng cao từ năm trước, hiệu quả công tác tuyên truyền, vận động cùng các chính sách hỗ trợ của cấp, ngành chức năng được xem là những “liều thuốc” đang phát huy hiệu quả giúp Na Rì dần phục hồi và tăng diện tích cây dong riềng.
“Giá bán dong năm nay gần 3.000 đồng/kg nên bà con trong thôn vui lắm. Nhiều hộ đã để lại củ làm giống hoặc đi mua của hộ khác nên chắc chắn vụ trồng năm sau diện tích dong riềng của Bản Cào sẽ tăng mạnh”, Trưởng thôn Bản Cào, xã Côn Minh, bà Lộc Thị Thuyết khẳng định.
HTX Tài Hoan, xã Côn Minh có vùng nguyên liệu 70ha được ký kết sản xuất và bao tiêu sản phẩm với 500 hộ dân. Thành công của HTX Tài Hoan là minh chứng cho thấy để phát triển sản xuất bền vững cần có sự liên kết chặt chẽ giữa cơ sở sản xuất và người dân để có được vùng nguyên liệu ổn định.
Bà Hoàng Thị Thu Nguyệt, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Na Rì cho biết thêm: Giá bán cao trong 02 năm qua chắc chắn là động lực lớn để các hộ dân quay lại phát triển diện tích loại cây trồng có giá trị kinh tế cao như dong riềng trong những năm tới. Tuy nhiên, nếu so với mục tiêu Nghị quyết số 15-NQ/HU ngày 15/10/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ huyện đề ra thì vẫn chưa đạt. Để đẩy mạnh đà phục hồi và giữ vững vùng nguyên liệu, cùng với chính sách cho khâu chế biến, tiêu thụ miến dong, huyện cần quan tâm hỗ trợ nhiều hơn cho người trồng dong riềng bằng nguồn lực từ các chương trình mục tiêu quốc gia./.
