Hàng chục năm nay, người dân các thôn Bản Giác, Bản Đồn, xã Hòa Mục (Chợ Mới) đã khai thác lợi thế về giao thông để phát triển dịch vụ, trong đó có sản xuất cơm lam, bánh gio, bánh củ chuối, được nhiều khách hàng biết đến. Lúc đầu chỉ có vài hộ làm và bán lẻ dọc Quốc lộ 3, về sau số hộ sản xuất cơm lam, bánh củ chuối ngày càng tăng lên. Theo thống kê, hiện xã Hòa Mục có 42 hộ trực tiếp sản xuất cơm lam, bánh gio, bánh củ chuối. Doanh thu của các hộ ước đạt bình quân hơn 187 triệu đồng/năm.
Qua khảo sát thực tế và đối chiếu với quy định, làng nghề sản xuất cơm lam, bánh gio, bánh củ chuối tại xã Hòa Mục về cơ bản đã đáp ứng đạt 02/03 tiêu chí, đó là: Có tối thiểu 20% tổng số hộ trên địa bàn tham gia các hoạt động ngành nghề nông thôn (hiện đạt 21,4%) và có ít nhất 02 năm hoạt động liên tục (hoạt động sản xuất cơm lam ở Hòa Mục có từ hàng chục năm nay).
Hoạt động sản xuất cơm lam, bánh gio, bánh củ chuối tại xã Hòa Mục đang có xu hướng phát triển tốt. Nhiều hộ đã quan tâm đến việc xúc tiến thương mại, quảng bá, giới thiệu sản phẩm, tích cực tham gia Chương trình “Mỗi xã, phường một sản phẩm” (OCOP). Hoạt động sản xuất đã góp phần tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập, cải thiện và nâng cao đời sống cho lao động nông thôn.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc phát triển nghề sản xuất cơm lam, bánh gio, bánh củ chuối ở xã Hòa Mục chưa có định hướng cụ thể, sản xuất mang tính nhỏ lẻ, thủ công, sản phẩm chưa có thương hiệu chung; kết cấu hạ tầng phục vụ sản xuất kinh doanh, bảo vệ môi trường tại đây chưa được quan tâm đầu tư đúng mức.
Thực hiện kế hoạch phát triển làng nghề, ngành nghề nông thôn trên địa bàn tỉnh năm 2024-2025, căn cứ tiềm năng, lợi thế của địa phương, huyện Chợ Mới đã ban hành kế hoạch phát triển ngành nghề nông thôn trên địa bàn. Theo đó, huyện đã lựa chọn để đầu tư phát triển 02 làng nghề gồm: Làng nghề sản xuất chè Shan tuyết tại xã Yên Hân và Làng nghề sản xuất cơm lam, bánh gio, bánh củ chuối tại xã Hòa Mục.
Đối với nghề sản xuất cơm lam, bánh gio, bánh củ chuối tại xã Hòa Mục, huyện đang chỉ đạo cơ quan chuyên môn và UBND xã rà soát, đánh giá, xây dựng nâng cao chất lượng các tiêu chí. Xây dựng phương án bảo vệ môi trường bảo đảm phù hợp với tình hình thực tế của địa phương. Cải tạo, nâng cấp và hoàn thiện cơ sở hạ tầng tạo cảnh quan không gian làng nghề phục vụ sản xuất gắn với phát triển du lịch. Đẩy mạnh xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu cho sản phẩm của làng nghề theo chương trình xúc tiến thương mại của tỉnh, phấn đấu đạt tiêu chí còn lại…
Từ khi có chủ trương, kế hoạch xây dựng làng nghề, các hộ dân nơi đây đã nâng cao ý thức trách nhiệm trong việc chú trọng chất lượng, đa dạng hóa sản phẩm để đáp ứng nhu cầu của du khách thập phương; đồng thời bảo vệ môi trường, xây dựng cảnh quan sạch, đẹp.
Hiện nay, xã Hòa Mục đã ban hành quyết định thành lập Tổ tự quản về bảo vệ môi trường làng nghề, xây dựng quy chế hoạt động và trình đề nghị công nhận làng nghề sản xuất cơm lam, bánh gio, bánh củ chuối. Đồng thời tuyên truyền nâng cao nhận thức cho các hộ dân trong việc quan tâm nâng cao chất lượng sản phẩm, bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm và vệ sinh môi trường.
Khi làng nghề sản xuất cơm lam, bánh gio, bánh củ chuối của xã Hòa Mục được công nhận sẽ tạo cơ hội để người dân phát triển nghề bền vững, tạo việc làm ổn định, nâng cao thu nhập, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu xây dựng nông thôn mới của địa phương./.
