Thông tư liên tịch số 05/2016/TTLT-BNNPTNT-BTNMT về hướng dẫn việc thu gom, vận chuyển và xử lý bao gói thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng quy định: Cứ 3 ha đất canh tác cây trồng hàng năm hoặc 10 ha đất canh tác cây trồng lâu năm có sử dụng thuốc BVTV phải có 1 bể chứa bao bì thuốc BVTV. Việc thu gom bao gói thuốc BVTV sau sử dụng trên địa bàn tỉnh đã có chuyển biến nhất định sau 4 năm triển khai thực hiện.
Bao gói thuốc BVTV là loại chất thải nguy hại. Mỗi bao gói thuốc sau sử dụng đều có một lượng hóa chất dính lại, khi bị thải bỏ lượng hóa chất này sẽ lan truyền ra môi trường và xâm nhập trở lại cơ thể sinh vật thông qua thức ăn. Chính vì vậy, đòi hỏi công tác thu gom và xử lý bao gói thuốc BVTV sau sử dụng phải đảm bảo theo đúng quy định.
Mỗi năm, người dân tỉnh Bắc Kạn sử dụng khoảng 12 tấn thuốc BVTV các loại để phòng, trừ sinh vật gây hại cây trồng và ước tính có khoảng 2 tấn vỏ bao gói thuốc BVTV sau sử dụng thải ra môi trường. Thậm chí sau khi phun thuốc, người dân còn vứt bừa bãi các loại bao bì thuốc BVTV ra ngoài đồng ruộng. Đây là việc làm chủ quan, coi nhẹ các biện pháp bảo hộ lao động, để lại những hệ lụy xấu, làm ô nhiễm nguồn nước, ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe của chính người sử dụng và cả cộng đồng.
 |
| Vẫn còn vỏ bao thuốc BVTV trên cánh đồng huyện Bạch Thông. |
Để triển khai có hiệu quả Thông tư 05/2016/TTLT-BNN&PTNT-BTNMT, Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh đã ban hành “Hướng dẫn sử dụng, thu gom và vận chuyển bao gói thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng”. Theo đó, các loại thuốc BVTV cần phòng trừ như: Thuốc trừ sâu, thuốc trừ bệnh hại, thuốc diệt cỏ dại, thuốc trừ chuột, thuốc trừ nhện hại.. Việc sử dụng các loại thuốc BVTV có thể gây nhiễm độc da tay do tiếp xúc trực tiếp khi pha chế, khi phun; dây dính lên người khi phun mà không mang phương tiện bảo vệ hợp lý; gây nhiễm độc qua đường hô hấp do hít phải những hạt thuốc BVTV nhỏ bé trong không khí (các loại khẩu trang thông thường làm bằng vải không thể ngăn cản được các hạt thuốc BVTV này).
Do vậy, khi sử dụng thuốc BVTV, cần thực hiện theo nguyên tắc 4 đúng: Đúng thuốc - Đúng liều - Đúng lúc - Đúng cách. Trước khi sử dụng, cần tham khảo ý kiến cán bộ chuyên môn BVTV hoặc cán bộ nông, lâm nghiệp địa phương. Ưu tiên lựa chọn sử dụng các loại thuốc có tác động chọn lọc, có hiệu lực cao, thời gian cách ly ngắn và ít độc đối với sinh vật có ích, động vật máu nóng. Để đảm bảo sử dụng đúng liều lượng, nồng độ, phải có dụng cụ cân, đong thuốc, không ước lượng bằng mắt, không bốc thuốc bột bằng tay. Phải phun hết lượng thuốc đã pha trộn, không để dư thừa qua hôm sau hay lần sau. Cần phun thuốc vào đúng thời điểm sâu bệnh dễ bị tiêu diệt, phun ở giai đoạn sâu tuổi nhỏ và ở giai đoạn đầu khi bệnh mới phát sinh, hạn chế phun lúc cây đang ra hoa. Không phun thuốc vào thời điểm sắp thu hoạch để đảm bảo thời gian cách ly của thuốc. Thực hiện đúng cách để không chỉ hạn chế tác hại của cỏ dại mà còn bảo vệ cây trồng, kể cả diện tích cây trồng gần nơi xử lý....
Đối với bao gói thuốc bảo vệ thực vật, sau sử dụng cần được thu gom, xử lý riêng. Cụ thể, phải làm sạch bao gói thuốc BVTV sau sử dụng bằng cách rửa sạch cả thuốc tồn dư dính bên ngoài bao gói thuốc BVTV qua sử dụng và đổ vào bình phun. Thu gom bao gói thuốc BVTV sau sử dụng về các bể chứa. Bể chứa thuốc BVTV phải đặt tại các vị trí thích hợp, dễ nhận biết, ven đường, trục giao thông nội đồng, bờ ruộng lớn; không bị ngập lụt, gần điểm pha chế thuốc trước khi phun để thuận tiện cho việc thu gom; không làm ảnh hưởng đến nguồn nước sinh hoạt, khu dân cư, giao thông và mỹ quan nông thôn. Bể chứa làm bằng vật liệu bền chắc, chống thấm, không thẩm thấu chất thải ra bên ngoài. Quy định tối thiểu phải có 1 bể chứa trên diện tích 3 ha đất canh tác cây trồng hàng năm hoặc 10 ha đất canh tác cây trồng lâu năm có sử dụng thuốc BVTV...
Sau hơn 4 năm triển khai thực hiện, các cấp, ngành chức năng đã tổ chức tuyên truyền 49 lớp tập huấn hiểu biết chung về thuốc BVTV cho 1.400 nông dân tham gia. Qua lớp tập huấn đã nâng cao nhận thức, hướng dẫn người dân sử dụng thuốc BVTV trên cây trồng đảm bảo an toàn, hiệu quả theo nguyên tắc “4 đúng". Các địa phương trên toàn tỉnh xây dựng được 232 bể chứa vỏ bao gói thuốc BVTV sau sử dụng từ nguồn kinh phí của dự án FAO, của Hội Nông dân, Chương trình xây dựng nông thôn mới và Công ty cổ phần thuốc lá. Riêng năm 2019, số lượng vỏ bao gói thuốc BVTV sau sử dụng đã được thu gom và tiêu hủy là 1.201kg
Các doanh nghiệp đầu tư trực tiếp sản xuất cây trồng nông, lâm nghiệp đã có trách nhiệm tổ chức thu gom bao gói thuốc BVTV sau sử dụng trong địa bàn quản lý của doanh nghiệp; hướng dẫn cho người dân cách sử dụng thuốc BVTV và xử lý vỏ bao bì thuốc BVTV sau sử dụng. Người dân đã có ý thức bảo vệ môi trường và cam kết thực hiện sử dụng thuốc BVTV đúng cách, thực hiện xử lý bao thuốc BVTV theo quy định.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác thu gom bao gói thuốc BVTV sau sử dụng còn gặp nhiều khó khăn do địa bàn rộng, sản xuất nông nghiệp của người dân nhỏ lẻ, không tập trung dẫn đến khó khăn trong việc quy hoạch và xây dựng bể chứa. Ý thức của một số người chưa cao, thói quen sau khi sử dụng thuốc BVTV xong thường bỏ lại vỏ bao gói thuốc BVTV trên đồng ruộng vẫn còn khá phổ biến. Ngoài ra, việc bố trí nguồn lực để xây dựng các bể chứa vỏ bao gói thuốc BVTV sau sử dụng của một số địa phương còn hạn hẹp, dẫn tới công tác thu gom và xử lý bao gói thuốc BVTV sau sử dụng chưa đạt theo quy định.
Đồng chí Nông Đình Khuê - Phó Chi cục trưởng, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho biết: "Về cơ bản, người nông dân trực tiếp sản xuất trên đồng ruộng đã nhận thức được sự nguy hại từ bao gói thuốc BVTV và chủ động thu gom tiêu hủy bao gói thuốc BVTV. Tới đây, Chi cục tiếp tục tham mưu cho Sở Nông nghiệp & PTNT tỉnh chỉ đạo các địa phương tăng cường công tác tuyên truyền, hướng dẫn Nhân dân về việc sử dụng và thu gom, xử lý vỏ bao gói thuốc BVTV sau sử dụng theo quy định; chủ động bố trí kinh phí hợp lý để xây bể chứa, từng bước đưa công tác này vào nền nếp, góp phần bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng, xây dựng môi trường nông thôn mới sạch, đẹp"./.
Phan Quý
